در مورد قدمت و تاریخچه قلعه رودخان مطالب متعددی وجود دارد و هنوز به طور قطع مشخص نیست که قلعه رودخان مربوط به چه دوره ای است، برخی معتقدند بنای اولیه مربوط به دوره ساسانی یا اوایل دوره اسلامی است، مرمت و بازسازی این آثار تاریخی به دوره سلجوقیان نسبت داده شده و حتی گفته شده از پایگاههای اسماعیلیان نیز میباشد.
قلعه رودخان مرکز فرمانروایی بسیاری از فرمانروایان گیلان و رشت بوده و تا دوره زندیه مورد استفاده بوده است چنانچه هدایت خان حاکم فومن نیز در سال 1175 هجری قمری در زمان قیامش علیه کریم خان به تعمیر این قلعه پرداخت.
قلعه رودخان در حدود 1600 پله دارد که جدید هستند و برای گردشگران ساخته شده است، پلههای اصلی در طی کاوشهای باستان شناسی در امتداد دیوارها و برجها از دل خاک بیرون کشیده شده است که تعدادشان به 935 پله میرسد، برای همین این مکان به قلعه هزار پله شهرت دارد.
دژ رودخان یا قلعه (هزار پله) و حسامی نام قلعهای است متعلق به دوران سلطنت ساسانیان که بر فراز ارتفاعات شهرستان فومن در روستای رودخان بنا نهاده شده و در حدود 26000 متر مربع مساحت و دارای 65 برج و بارو و دیواری به طول 1500 متر است.
قلعه رودخان با این که عظمت و قدمتی طولانی داشته اما تا سال 1830 میلادی ناشناخته بوده و توسط محقق ایران شناس لهستانی الکساندر شودزکو خچکو معرفی و در نوشتههایش از آن نام برده است.
کتیبهای که خچکو به آن اشاره دارد بر بالای دروازه ورودی نصب شده و تنها سند تاریخی قلعه رودخان به حساب میآید که در موزه گنجینه رشت از آن نگهداری میشود.
ناگفته نماند قلعه رودخان در 30 مرداد سال 1354 شمسی به لیست آثار ملی و تاریخی راه یافته است.
در ضمن قلعه رودخان بزرگترین قلعه آجری ایران است که در بالاترین نقطه کوه و در میان جنگلهای سرسبز و انبوه روستای رودخان قرار گرفته و برای مدتی میزبان سردار جنگل میرزا کوچک خان جنگلی بوده است.
قلعه رودخان یکی از مناطق جذاب و دیدنی در استان گیلان و در حدود 23 کیلومتری جنوب غربی شهرستان فومن در بخش مرکزی دهستان (گورابپس) در روستای رودخان یا به زبان محلی رخون واقع شده است.
اگر تصمیم دارید از مسیر فومن به قلعه رودخان بروید باید از روستاهای گشت، کردمحله، گشت رودخان، سیاهکش، گورابپس، ملسکام، سعیدآباد عبور کرده و به روستای قلعه رودخان برسید و سپس با عبور از ارتفاعات جنگلی منطقه حیدرآلات و طی مسافت 3 کیلومتر به صورت جاده خاکی به روستای قلعه دنه یا قلعه دهنه خواهید رسید، بعد از آن وارد اراضی پارک جنگلی قلعه رودخان خواهید شد.
مسافت قلعه رودخان از تهران حدود 5 ساعت و 20 دقیقه و از رشت حدود 1 ساعت و 10 دقیقه میباشد.
پیشنهاد میشود به دلیل لغزنده بودن مسیر و مهآلودگی در زمانهای بارندگی و فصول سرد، در فصل بهار و تابستان اقدام به سفر به قلعه رودخان نمایید و سعی کنید در موقع روز و روشنی هوا به آنجا بروید! چون در شب به دلیل محیط باز جنگلی و ...خطرناک خواهد بود.
فاصله قلعه رودخان تا جنگل گیسوم تقریبا 90 کیلومتر است و مدت زمان یک ساعت و سی و هشت دقیقه نیاز است تا به مقصد برسید.
یکی از سوالاتی که اکثر مسافران دارند این است که قلعه رودخان چند پله دارد؟ برای رسیدن به قلعه رودخان شما باید از 1620 پله بالا بروید و این مسیر حدود 2 ساعت زمان میبرد.
قلعه رودخان در ارتفاعی بین 665 تا 715 متر از سطح دریا واقع شده و مانند دیگر مناطق جنگلی کوهستانی شمال کشور آب و هوای قلعه رودخان سرد در زمستان و متعادل در بهار و شرجی در تابستان و فصول گرم سال خواهد بود.
بازارچه اسکیمو فروشها که در جلوی درب قلعه رودخان در شهر فومن یکی از بازارچههای زیبا در شمال کشور که چسبیده به بنای تاریخی این شهر یعنی قلعه رودخان است قرار دارد.
در ابتدای مسیر پیاده روی به سمت قلعه با رستورانها و کافههای محلی بسیاری مواجه خواهید شد که با غذاهای محلی هوش از سرتان میبرند، در ضمن هتلها و مهمانسراهای اطراف شهر، ویلاها و خانههای محلی، کمپینگ در طبیعت از گزینهها و اماکن اقامتی در قلعه رودخان به شمار میروند.
غرفهها، فروشگاههای محلی، صنایع دستی، عکاسی با لباسهای محلی سنتی، حال و هوای خاصی به این مکان بخشیده است.